Արցախի Ö‡ Õ€Õ¡ÕµÕ¡Õ½Õ¿Õ¡Õ¶Õ« Õ„Ô»ÕŠ-Õ¥Ö€Õ¨ Õ°Ö€Õ¡ÕºÕ¡Ö€Õ¡Õ¯Õ¥Õ¬ Õ¥Õ¶ Õ°Õ¡Õ´Õ¡Õ¿Õ¥Õ² Õ¡Ö€Õ¿Õ¡Õ°Õ¥Ö€Õ© զեկույց Õ¡Õ¤Ö€Õ¢Õ¥Õ»Õ¡Õ¶Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ¯Õ¥Õ²Õ® Õ­Õ¡Õ²Õ¡Õ²Õ¡Õ½Õ«Ö€Õ¸Ö‚Õ©ÕµÕ¡Õ¶ ÖƒÕ¡Õ½Õ¿Õ¥Ö€Õ« Õ¾Õ¥Ö€Õ¡Õ¢Õ¥Ö€ÕµÕ¡Õ¬` Õ¸Ö€ÕºÕ¥Õ½ Õ´Õ¡Ö€Õ¤Õ¸Ö‚ Õ«Ö€Õ¡Õ

Այս զեկույցն այն մասին է, որ հակամարտություններում մարդու իրավունքների պաշտպանության և իրական խաղաղության համար անհրաժեշտ է ազնիվ և վստահության վրա հիմնված երկխոսություն: Այդ երկխոսությունն առաջնահերթ անհրաժեշտ է հասարակությունների միջև՝ որպես խաղաղության երկարաժամկետ գրավական և կարևոր է, որպեսզի դրան պետությունները քաղաքական ուղղորդումներ կամ արհեստական միջամտություններ չանեն:

Ô»Ö€Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ­Õ¡Õ²Õ¡Õ²Õ¡Õ½Õ«Ö€Õ¸Ö‚Õ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ³Õ¡Õ¶Õ¡ÕºÕ¡Ö€Õ°Õ¨ Õ¥Õ¶Õ©Õ¡Õ¤Ö€Õ¸Ö‚Õ´ Õ§, Õ¸Ö€ Ö„Õ¡Õ²Õ¡Ö„Õ¡Õ¯Õ¡Õ¶ Õ£Õ¸Ö€Õ®Õ¸Õ¶Õ¶Õ¥Ö€Õ¨ Õ¹Õ¥Õ¶ Õ¯Õ¡Ö€Õ¸Õ² Õ¡Õ¦Õ¤Õ¥Õ¬ Õ´Õ¡Ö€Õ¤Õ¸Ö‚ Õ«Ö€Õ¡Õ¾Õ¸Ö‚Õ¶Ö„Õ¶Õ¥Ö€Õ« ÕºÕ¡Õ·Õ¿ÕºÕ¡Õ¶Õ¸Ö‚Õ©ÕµÕ¡Õ¶ Õ¾Ö€Õ¡:

Գլխավոր գործոնն էլ հենց այն է, որ պետության չճանաչված լինելը կամ որևէ տարածքի քաղաքական կարգավիճակը չի կարող խոչընդոտ լինել այդտեղ ապրող մարդկանց իրավունքների պաշտպանության համար:

Այս զեկույցը, ներկայացնելով Արցախին վերաբերող 1990-ական թվականներից սկսած տարբեր խաղաղաշինական նախաձեռնություններ, անդրադարձել է 2016-2017 թվականների Բաքու-Թբիլիսի պլատֆորմներին, որոնք ադրբեջանական կողմը նախաձեռնեց ադրբեջանական վայրագություններով ուղեկցվող ապրիլյան պատերազմից անմիջապես հետո:

Այս նախաձեռնությունները հայտարարվել էին՝ որպես անկախ քաղաքացիական հասարակության նախաձեռնություններ, մինչդեռ դրանք կազմակերպվել և ուղղորդվում էին ադրբեջանական կառավարության ու մասնավորապես, հատուկ ծառայությունների կողմից:

Բացի այն, որ այդ պլատֆորմներն անտեսում էին ազգային ինքնորոշման բնական իրավունքը, դրանք ամբողջությամբ արտահայտում էին միայն ադրբեջանական պետական քաղաքական գիծը: Ավելին, այդ նախաձեռնությունները Հայաստանի կամ Արցախի քաղաքացիական հասարակությունների հետ կապ չունեին, իսկ նրանցում մի շարք հայերի ընդգրկել էր ադրբեջանական կողմը, որոնք էլ աչքի էին ընկնում իրենց հայատյաց ելույթներով: Այս ամենին զուգահեռ, ադրբեջանական կառավարությունը շարունակում էր հայատյացության հովանավորչության պետական քաղաքականությունը:

Այն, որ այդ նախաձեռնություններն իրական խաղաղություն կառուցելու նպատակներ չունեին, չէին ներառում իրապես անկախ ՀԿ-ներ կամ գործիչներ և ուղղորդվում էին ադրբեջանական իշխանությունների կողմից, հաստատվում է այդ նախաձեռնության նախկին մի շարք հայ գործիչների հրապարակային հարցազրույցներով այն մասին, որ իրենց անունից արվել է կեղծ հայտարարություններ, ադրբեջանանպաստ հայտարարությունների համար ադրբեջանական կառավարությունը խոստացել է կաշառք (օրինակ՝ աշխատանք Գերմանիայում և այլն): Այս բոլոր դեպքերն արտահայտված են Հայաստանի և Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպանների զեկույցում:

Ավելին, զեկույցում տեղ են գտել նաև ադրբեջանական պետական գործիչների ելույթներն ու հարցազրույցները, որոնք բացահայտում են նշված պլատֆորմներում ընդգրկված ՀԿ-ների ու գործիչների ուղղորդումն ու կախվածությունը ադրբեջանական իշխանություններից:

2016-2017թթ. Բաքու-Թբիլիսի պլատֆորմներն ամբողջությամբ անտեսում էին «Որևէ մեկը չպետք է հայտնվի լուսանցքում և որևէ իրավունք չպետք է անտեսվի» միջազգային հանրահայտ սկզբունքը։

Այդ նախաձեռնությունները, ըստ էության, սատարում էին ադրբեջանական տարիների պետական քաղաքականությունը, որը մշտապես ուղղված է եղել Արցախն արտաքին աշխարհից մեկուսացնելուն, մարդու իրավունքների միջազգային կառույցների, միջազգային փորձագետների ու լրատվամիջոցների մուտքը Արցախ ամեն գնելով խոչընդոտելուն: